Πρόκειται για μια χρόνια φλεγμονή και εκφύλιση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, κατά την οποία καταστρέφεται η μυελίνη, το περίβλημα δηλαδή των νεύρων και δημιουργούνται έτσι βλάβες ( εστίες ή πλάκες) διαφορετικές στην υφή από το γύρω παρέγχυμα, εξ΄ου και η ονομασία. Σαν αποτέλεσμα της καταστροφής αυτής , διαταράσσεται η μετάδοση μηνυμάτων από τον εγκέφαλο προς το σώμα και αντίστροφα.
Αποτελεί την συχνότερη αιτία νευρολογικής αναπηρίας στους νέους ενήλικες του Δυτικού κόσμου. Yπολογίζονται τουλάχιστον στα 2,5 εκατ. οι ασθενείς παγκοσμίως, με τις γυναίκες να προσβάλλονται πιο συχνά από τους άνδρες.
Η νόσος οφείλεται σε διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος , σε άτομα με γενετική προδιάθεση. Φαίνεται ,επίσης, να εμπλέκονται διάφοροι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες όπως η έκθεση σε συγκεκριμένους ιούς κατά την παιδική ηλικία , το κάπνισμα, η έλλειψη βιταμίνης D… Δεν θεωρείται κληρονομική , διαπιστώνεται όμως οικογενειακή προδιάθεση. Ο κίνδυνος νόσησης στο γενικό πληθυσμό είναι 0,1% και αυξάνεται στο 3% εάν κάποιος από τους δύο γονείς πάσχει.
Μεγάλη ετερογένεια εμφανίζεται όσον αφορά στην κλινική εικόνα και στην πρόγνωση. Μιας και τα συμπτώματα εξαρτώνται από την περιοχή των βλαβών, μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά από ασθενή σε ασθενή. Συχνότερα παρατηρούνται :
- Θόλωση της όρασης ( Οπτική νευρίτιδα )
- Δυσκολία στην κίνηση και στη βάδιση ή μούδιασμα ενός ή περισσοτέρων άκρων ( Διαταραχές κινητικότητας , αισθητικότητας)
- Διαταραχή της ισορροπίας (αταξία )
- Δυσχέρεια στην ομιλία (δυσαρθρία )
- Διαταραχές ούρησης
- Κόπωση
- Νοητική έκπτωση
Στο 85% των περιπτώσεων η νόσος χαρακτηρίζεται από περιόδους εξάρσεων με ξαφνική εμφάνιση ενοχλημάτων που διαρκούν τουλάχιστον 24 ώρες, και περιόδους υφέσεων όπου τα συμπτώματα βελτιώνονται ή υποχωρούν. Είναι η λεγόμενη υποτροπιάζουσα μορφή. Ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών αυτών πάσχουν από την καλοήθη μορφή της νόσου με ελαφρές εξάρσεις, μακρά διαστήματα ύφεσης και μικρή αναπηρία.
Στο 15% η νόσος εμφανίζεται ως πρωτοπαθώς προϊούσα , με προοδευτική επιδείνωση στο χρόνο ενώ στο 1% περιλαμβάνονται μορφές με κεραυνοβόλο εμφάνιση βαριάς μορφής ελλειμμάτων και ταχεία εξέλιξη.
Η διάγνωση της νόσου βασίζεται πρωταρχικά στην κλινική εικόνα, στα στοιχεία δηλαδή που προκύπτουν από την νευρολογική εξέταση. Στη συνέχεια, η Μαγνητική Τομογραφία εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, η μελέτη του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και τα προκλητά δυναμικά , επιβεβαιώνουν την παρουσία της .
Οσον αφορά στη θεραπεία της, δυστυχώς η αντιμετώπιση της αιτιολογίας της δεν είναι εφικτή με τα σημερινά δεδομένα και τα χρόνια υπολείμματα είναι μη αναστρέψιμα. Γι αυτούς τους λόγους η ταχεία διάγνωση και η έγκαιρη έναρξή της κατάλληλής αγωγής για τον κάθε πάσχοντα, είναι καταλυτικής σημασίας για την πρόγνωση .
Η αντιμετώπιση αφορά στην αναστολή της εξέλιξής της νόσου, στην αποτροπή δηλαδή των εξάρσεων, με την χρήση προστατευτικών, ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων και στην συμπτωματική θεραπεία των όποιων ενοχλημάτων.
Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να είναι χρήσιμη η φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία και εργοθεραπεία. Νεότερη εξέλιξη αποτελεί η εφαρμογή αλλαντικής τοξίνης (μπότοξ) στους μύες για την μείωση της σπαστικότητας.
Aξίζει να αναφερθεί ότι στις μέρες μας οι θεραπευτικές εξελίξεις στον τομέα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι ραγδαίες. Πολλά νέα φάρμακα έχουν ήδη κυκλοφορήσει στο εμπόριο ενώ υπάρχουν και σε εξέλιξη αρκετές μελέτες όπου δοκιμάζονται για την αποτελεσματικότητά τους καινούργιες ουσίες, γεγονός που μας προσφέρει ιδιαίτερη αισιοδοξία για το μέλλον !
Στο ιατρείο, προσφέρεται ολοκληρωμένη συμβουλευτική όσον αφορά στον προγραμματισμό μιας εγκυμοσύνης αλλά και τακτική παρακολούθηση ,σε συνεργασία με τον γυναικολόγο, της εγκύου με σκλήρυνση κατά πλάκας κατά την διάρκεια της κύησης και του θηλασμού.
Δίδονται, επίσης, εξατομικευμένες πληροφορίες όσον αφορά στις νέες θεραπείες, στην αναγκαιότητα ή όχι των εμβολιασμών και γενικότερα καταρτίζεται μαζί με τον πάσχοντα ένα ολοκληρωμένο θεραπευτικό πλάνο που περιλαμβάνει διατροφικές συμβουλές με σκοπό την τόνωση του ανοσοποιητικού και συμβουλές άθλησης με στόχο όχι μόνο την διατήρηση της λειτουργικότητας αλλά και μιας θετικής στάσης ζωής.
Υπάρχει , τέλος, η δυνατότητα χορήγησης αλλαντικής τοξίνης, σε περιπτώσεις σπαστικότητας.