Ο ύπνος, αυτή η τόσο υπέροχη και οικεία κατάσταση ανάπαυσης κατά την οποία η συνείδηση δεν λειτουργεί, αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι απαραίτητος για την ξεκούραση του νευρικού και μυϊκου συστήματος, για την εμπέδωση της μνήμης , την αποκατάσταση των κυτταρικών λειτουργιών του σώματος και βέβαια ζωτικής σημασίας για την αναπλήρωση της ενέργειας.
Δυστυχώς όμως δεν είναι πάντα μια εύκολη υπόθεση. Σε ένα ποσοστό μέχρι και 35% του πληθυσμού , κυρίως στους ηλικιωμένους και στις γυναίκες, παρατηρούνται διαταραχές στον ύπνο με βασικότερη την αϋπνία.
H αϋπνία εμφανίζεται ως δυσχέρεια επέλευσης ή διατήρησης του ύπνου ή πολύ πρώιμης αφύπνισης ή συνδυασμού αυτών .
Ετσι λοιπόν, κάποιοι από τους πάσχοντες αργούν να αποκοιμηθούν, άλλοι ξυπνούν πολύ νωρίς και κάποιοι έχουν ταραγμένο ύπνο με συχνές αφυπνίσεις κατά την διάρκειά του. ‘Οπως είναι φυσικό τα προβλήματα συνεχίζονται και την επόμενη ημέρα μιας και η αϋπνία οδηγεί σε αυξημένη ημερήσια υπνηλία , αίσθημα κόπωσης, ευερεθιστότητα, μειωμένη προσοχή και συγκέντρωση… Καταστάσεις οι οποίες ,δυστυχώς, έχουν άμεσο αντίκτυπο στην οικογενειακή και εργασιακή ζωή . Σαν να μην έφταναν αυτά, οι άνθρωποι νιώθοντας ότι δεν έχουν ξεκουραστεί αρκετά προσπαθούν ,μεθοδευμένα πια , και με διάφορους τρόπους να κοιμηθούν. Τις περισσότερες φορές η προσπάθεια δεν στέφεται από επιτυχία, γεγονός που επιδεινώνει ακόμα περισσότερο το άγχος και τη δυσφορία τους.
Η πιο συχνή αιτία που οδηγεί σε αϋπνία είναι η συχνή χρήση οινοπνεύματος, νικοτίνης , ναρκωτικών ουσιών και κάποιων φαρμάκων. Επίσης, στρεσογόνες καταστάσεις όπως το πένθος και οι σχολικές εξετάσεις αλλά και σκέψεις που έχουν να κάνουν με την αναπόληση των γεγονότων της ημέρας ή τα μελλοντικά σχέδια μπορούν να διαταράξουν τον ομαλό ύπνο. Η ύπαρξη κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα.
Άλλες αιτίες θα μπορούσαν να είναι οι κακές συνήθειες ύπνου ( ακανόνιστο ωράριο, άβολο μαξιλάρι, άσχημος φωτισμός, μεγάλα γεύματα πριν τη κατάκλιση..) η νυχτερινή εργασία και ο τριγμός των σιαγόνων και δοντιών. Τέλος, οργανικά νοσήματα όπως εγκεφαλικά ,καρδιακά, ηπατικά, νεφρικά, αναπνευστικά (ροχαλητό ,υπνική άπνοια σε υπέρβαρα άτομα), αλλά και πεπτικές ή ορμονολογικές διαταραχές οδηγούν συχνά σε αϋπνίες. Ειδική μνεία οφείλουμε στο λεγόμενο Σύνδρομο Ανησυχών Κνημών κατά το οποίο δυσάρεστα και επώδυνα ενοχλήματα στα κάτω άκρα αναγκάζουν τον ασθενή να κουνηθεί.
Οι περισσότερες υπνικές διαταραχές μπορούν εύκολα να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν. Ο γιατρός θα διερευνήσει εάν υπάρχει κάποια υποκείμενη οργανική ή ψυχολογική κατάσταση η οποία χρειάζεται κατάλληλη αγωγή και θα προτείνει βραχυπρόθεσμη θεραπεία με κάποιο κατασταλτικό – υπνωτικό φάρμακο εάν ο ασθενής χρειάζεται τέτοιου είδους υποστήριξη. Επίσης, θα τον συμβουλέψει στο πώς να συστηματοποιήσει το καθημερινό του πρόγραμμα ώστε να επαναφέρει τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης στον φυσιολογικό του ρυθμό.