Ως εγκεφαλικό επεισόδιο ορίζεται η βλάβη του εγκεφαλικού ιστού αγγειακής αιτιολογίας που οφείλεται είτε σε απόφραξη κάποιου αγγείου με επακόλουθη διακοπή της παροχής του αίματος στην αντίστοιχη περιοχή του εγκεφάλου (ισχαιμικό ΑΕΕ), είτε σε αιμορραγία λόγω ρήξης αγγείου (αιμορραγικό ΑΕΕ).
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η πάσχουσα περιοχή που στερείται οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών να μην μπορεί να λειτουργήσει σωστά και να εμφανίζονται αιφνίδια τα νευρολογικά συμπτώματα.
Τα αίτια των ΑΕΕ είναι πολλά και συνήθως σχετίζονται με βλάβες των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων οι οποίες εγκαθίστανται αργά στο πέρασμα του χρόνου.
Διακρίνονται σε συγγενή και σε επίκτητα. Συγγενή αίτια είναι κυρίως οι αγγειακές δυσπλασίες ( π.χ ανευρύσματα) , οι συγγενείς παθήσεις της καρδιάς, οι νόσοι του μεταβολισμού (π.χ. ομοκυστινουρία) και του αίματος (π.χ. δρεπανοκυτταρική αναιμία).
Στα επίκτητα αίτια θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε παθήσεις όπως αγγειϊτιδες, υπεριλιπιδαιμίες, αρτηριοπάθειες, καρδιακές βαλβιδοπάθειες, διαταραχές της πήξης του αίματος, τον σακχαρώδη διαβήτη, την υπέρταση….
Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να διευκρινήσουμε ότι ένας ασθενής που πάσχει από κάτι από τα προαναφερθέντα δεν θα παρουσιάσει υποχρεωτικά ΑΕΕ. Οι παθήσεις αυτές λειτουργούν περισσότερο σαν παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου. Και βέβαια σε αυτούς οφείλουμε να προσθέσουμε το κάπνισμα, την κατάχρηση αλκοόλ ,την καθιστική ζωή και την κακή διατροφή. Οσοι περισσότεροι παράγοντες συνυπάρχουν σε ένα άτομο τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος.
Ανεξάρτητα από την αιτιολογία που οδηγεί στο ΑΕΕ, τα συμπτώματα που εμφανίζει ο ασθενής εξαρτώνται από την λειτουργία της περιοχής που εβλήθη. Η κλινική εικόνα μπορεί να περιλαμβάνει διαταραχές στην ομιλία, στην κατανόηση, στην όραση, στην κατάποση, αδυναμία στα άκρα συνήθως της μιας πλευράς και πλήθος άλλων συμπτωμάτων.
Σε γενικές γραμμές τα αιμορραγικά ΑΕΕ θεωρούνται βαρύτερα των ισχαιμικών γιατί το αίμα που διαχέεται μετά την ρήξη του αγγείου καταλαμβάνει χώρο πιέζοντας τον εγκέφαλο πάνω στα οστά του κρανίου προκαλώντας σοβαρότατες βλάβες ακόμα και άμεσο θάνατο σε περιπτώσεις πίεσης συγκεκριμένων δομών (εγκεφαλικό στέλεχος).
Αν η αιμορραγία είναι μικρή και δεν προκαλεί τέτοιου είδους πιεστικά φαινόμενα, τότε η πρόγνωση για τον ασθενή είναι σχετικά καλή και φτάνει ως την πλήρη αποκατάσταση.
Η βαρύτητα ενός ισχαιμικού ΑΕΕ εξαρτάται από το μέγεθος και τη σημασία του αγγείου στο οποίο διεκόπη η αιματική ροή
Η διάγνωση ενός ΑΕΕ είναι κατ’ εξοχήν κλινική και τίθεται με βάση τα ευρήματα της νευρολογικής εξέτασης και του ιστορικού του ασθενούς.
Στην συνέχεια η απεικόνιση του εγκεφάλου με την βοήθεια της αξονικής τομογραφίας θα διαχωρίσει ένα ισχαιμικό από ένα αιμορραγικό ΑΕΕ και θα απεικονίσει το μέγεθος και το ακριβές σημείο της βλάβης.
Ο ασθενής , έπειτα, θα πρέπει να υποβληθεί σε έναν πλήρη έλεγχο (αιματολογικές εξετάσεις, υπερηχογράφημα καρδιάς και καρωτίδων κ.α.) ώστε να αποκαλυφθεί η αιτία που προκάλεσε το ΑΕΕ έτσι ώστε με τις κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις όπου είναι εφικτό να μειωθεί η πιθανότητα επανεμφάνισης παρόμοιου επεισοδίου.
Ιδιαίτερη μνεία χρειάζονται οι περιπτώσεις των επονομαζόμενων παροδικών ΑΕΕ, επεισοδίων δηλαδή στα οποία η συμπτωματολογία υποχωρεί πλήρως μετά από μερικές ώρες. Συνήθως τα επεισόδια αυτά ακριβώς λόγω της μικρής τους διάρκειας δεν θορυβούν τους ασθενείς .Συχνά όμως προμηνύουν σοβαρότερα επεισόδια στο μέλλον οπότε αυτοί οι ασθενείς θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως άτομα υψηλού κινδύνου έτσι ώστε έγκαιρα να παρθούν τα μέτρα εκείνα που θα μειώσουν την πιθανότητα αυτή.
Η πρόληψη είναι πάντα προτιμότερη της θεραπείας !