Η αλήθεια είναι ότι είμαστε τόσο συνηθισμένοι στην ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου μας που σπάνια αναρωτιόμαστε τι πραγματικά συμβαίνει μέσα στο κεφάλι μας …
Σε τι ακριβώς χρησιμεύει αυτό το 1,5 κιλού όργανο που κουβαλάμε στο κρανίο μας όλη μέρα και κάποιες φορές το κατηγορούμε ότι είναι βαρύ και μας πονάει ο αυχένας ;;;
Μιας και οι περισσότερες λειτουργίες του συμβαίνουν αυτόματα και κάτω από τα όρια της συνείδησης μας , τις θεωρούμε αυτονόητες.
Ο,τι κάνουμε μέσα στην μέρα (τρώμε, μιλάμε, περπατάμε, μαθαίνουμε….) μοιάζει απλό ,όσο τουλάχιστον ο εγκέφαλός μας λειτουργεί τέλεια σαν ελβετικό ρολόϊ γιατί αν για κάποιο λόγο αυτή η ομαλότητα διαταραχθεί τότε αναλογιζόμαστε την πραγματική του αξία …
Η αλήθεια είναι ότι ο εγκέφαλος δεν είχε πάντα τη σημασία που του αποδίδουμε σήμερα.
Ακόμη και οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι, οι πρώτοι που περιέγραψαν την ανατομία του εγκεφάλου,
(στον «πάπυρο του Edwin» , που αποδίδεται στον φημισμένο Αιγύπτιο ιατρό Imhotep – 1700 π.Χ.) δεν τον «εκτιμούσαν» όσο τα άλλα όργανα.
Κατά τη διαδικασία της ταρίχευσης, ενώ αφαιρούσαν με προσοχή την καρδιά , τους πνεύμονες, το συκώτι , το πεπτικό σύστημα και τα διατηρούσαν σε δοχεία, τα λεγόμενα κανωπικά αγγεία που έβαζαν δίπλα στο σώμα του νεκρού, για να χρησιμοποιηθούν στην επόμενη ζωή, τον εγκέφαλο τον αποσπούσαν από τα ρουθούνια και στη συνέχεια τον πετούσαν.
Οπότε θα μπορούσαμε να φανταστούμε τους φαραώ στην επόμενη ζωή να κυκλοφορούν σαν ανεγκέφαλα ζόμπι….
Ο Αριστοτέλης κατά τη διάρκεια του 4ου π.Χ. αιώνα είχε διατυπώσει την άποψη ότι η καρδιά είναι το κέντρο της νόησης, ενώ ο εγκέφαλος χρησιμεύει μόνο για να ψύχει το αίμα. (για καλή μας τύχη αυτό σήμερα ισχύει μόνο για μια μερίδα ανθρώπων)
Ευτυχώς ακολούθησαν ο Ιπποκράτης , ο Γαλήνος , η Αναγέννηση …και η γνώση άρχισε να συστηματοποιείται .
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο μέσος εγκέφαλος αποτελείται από 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα τους λεγόμενους νευρώνες , που ενώνονται μεταξύ τους μέσω των συνάψεων δημιουργώντας ολόκληρα νευρωνικά δίκτυα . Σε αυτά τα δίκτυα, λοιπόν, η πληροφορία μεταβιβάζεται μέσω ηλεκτροχημικών ερεθισμάτων. Οι νευρώνες απελευθερώνουν ουσίες που αποκαλούνται νευροδιαβιβαστές ( π.χ. ντοπαμίνη, σεροτονίνη) οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την διέγερση ή την αναστολή δράσης του κυττάρου με το οποίο ενώνονται.
Ο τρόπος λειτουργίας του εγκεφάλου βασίζεται στην Αρχή του Hebb που λέει ότι οι νευρώνες που συχνά λειτουργούν ταυτόχρονα καταλήγουν να δημιουργούν μεταξύ τους συνάψεις , να συνδέονται δηλαδή .
Το γεγονός ότι διαβάζεις και κατανοείς αυτό το κείμενο οφείλεται στο ότι ένας μεγάλος αριθμός νευρώνων που είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό αρχίζουν όλοι μαζί να λειτουργούν και να ανταλλάσουν μηνύματα.
Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την βελτίωση των εγκεφαλικών μας ικανοτήτων γιατί σημαίνει ότι αν ένα δίκτυο που υποστηρίζει μια συγκεκριμένη λειτουργία διεγείρεται συχνά μέσω της εξάσκησης τότε αυτό γίνεται πιο δυνατό συμβάλλοντας έτσι στην βελτιστοποίηση της εγκεφαλικής μας λειτουργίας.
Ας δούμε τώρα πως ακριβώς είναι δομημένος ο εγκέφαλός μας.
Αποτελείται, λοιπόν, από διάφορες ξεχωριστές δομές σε σύνδεση μεταξύ τους.
Από έξω προς τα μέσα βρίσκεται ο φλοιός , που διαιρείται σε δύο ίσα μέρη , τα ημισφαίρια και το καθένα από αυτά σε λοβούς . Τον μετωπιαίο λοβό, που ελέγχει την κίνηση, το συναίσθημα, την έκφραση του λόγου, τον βρεγματικό, που ελέγχει την αφή, τον προσανατολισμό στο χώρο, την ικανότητα υπολογισμών, τον κροταφικό που ελέγχει την μνήμη, και τον ινιακό που ελέγχει την όραση.
Κάτω από την φλοιό υπάρχει το μεσολόβιο, τα βασικά γάγγλια, ο υποθάλαμος, η υπόφυση ,η επίφυση , η παρεγκεφαλίδα που ελέγχει τον συντονισμό των κινήσεων και την ισορροπία και το εγκεφαλικό στέλεχος, βασικός ρυθμιστής των αυτόματων λειτουργιών της καρδιάς , της αναπνοής…
Τέλος, για προστασία από τα κτυπήματα, ο εγκεφαλός μας, καλύπτεται από μεμβράνες που ονομάζονται μήνιγγες και κολυμπά στο εγκεφαλονωτιαϊο υγρό.
Καθεμιά από τις δομές αυτές επιτελεί συγκεκριμένο έργο και όλες μαζί συμβάλουν στην βασική λειτουργία του νευρικού συστήματος που έγκειται στην λήψη ερεθισμάτων -πληροφοριών από το εξωτερικό περιβάλλον και το σώμα μας , την επεξεργασία τους και την κατάλληλη απάντηση.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα θαυμαστό όργανο , μας επιτρέπει όχι μόνο να ζούμε αλλά κυρίως να χαιρόμαστε την ζωή !!